آفت شته جالیز

آفت شته جالیز پراکنش گسترده ای داشته و در تمام قاره ها یافت می شود. در جالیزکاری های ایران نیز یکی از گونه های مهم و خسارتزا می باشد و بیش از یکصد میزبان شناخته شده دارد.

این آفت علاوه بر پنبه، یکی از مهمترین آفات کدوییان به ویژه خیار نیز می باشد. بر اساس بررسی های انجام شده طی سال های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ در مزارع گرگان مشخص شد که فراوانی کل جمعیت، مربوط به شته پنبه و یا جالیز است.

آشنایی با گیاهان میزبان

آفت شته جالیز، بسیار پلی فاز بوده و دارای میزبان های زیادی از گیاهان خانواده های کدوییان و پنیرکیان از جمله پنبه است.

شکل شناسی این آفت

شکل شناسی رنگ بدن در افراد بدون بال معمولا زرد و یا سبز تیره بوده و طول آن ۲/۱-۲/۲ میلیمتر است. سطح پشتی فاقد رنگدانه است؛ ولی گاهی در قسمت های جانبی دارای رنگدانه می باشد؛ با این وجود در داخل کلونی می توان نمونه های بی رنگ و تیره را بطور همزمان یافت.

شاخکها به رنگ زرد کمرنگ هستند. پیش قفس سینه دارای توبرکولهای جانبی است. کورنیکول ها تیره رنگ بوده ولی دم کمرنگ می باشد. فرمهای بالدار به رنگ سبز تا سبز تیره با شاخک های کوتاه هستند که طول آنها هم اندازه طول بدن است. کورنیکول در این افراد سیاه رنگ و طول آن نصف طول کورنیکول افراد بی بال می باشد.

دم دارای رنگدانه بوده ولی روشنتر از رنگ کورنیکول است. همچنین سطح شکمی دارای لکه های رنگی است که این لکه ها در بین کورنیکولها واضح ترند. لکه های رنگی که بعد از کورنیکول ها قرار دارند قهوه ای تیره می باشند.

شته جالیز

خسارت های ناشی از حمله آفت شته جالیز

شروع فعالیت شته ها، با ظهور برگ های اصلی گیاه همزمانی دارد. در این موقع بوته های آلوده به شته، تنها در حاشیه مزرعه دیده می شوند؛ ولی به تدریج آلودگی به تمام سطح مزرعه گسترش پیدا می کند. تراکم جمعیت آفت تا اواسط تیر ماه چندان قابل توجه نیست. پس از استقرار بوته ها، آفت در پشت برگهای خیار متمرکز شده و انبوهی جمعیت در برخی از موارد به حدی می شود که زردی در بوته ها عارض می گردد.

در مرداد ماه تعداد شته به ازاء هر برگ افزایش می یابد. روند افزایش جمعیت آفت در شهریور نیز ادامه داشته ولی تراکم جمعیت از جایی به جای دیگر فرق می کند. این آفت در انبوهی بالا می تواند سبب خشک شدن کامل بوته ها گردد و علاوه بر خسارت مستقیم ناشی از تغذیه، قادر است از طریق انتقال عوامل بیماریزای ویروسی (از جمله بیماری لکه گرد ویروسی) به صورت غیر مستقیم نیز خسارت وارد کند آستانه زیان اقتصادی این گونه را در مرحله ۳-۴ برگی در هر بوته معادل ۸-۱۰ درصد آلودگی و تعداد ۲۵-۲۰ عدد شته تعیین کرده اند.

روش های کنترل و معرفی بهترین نوع آفت کش آفت شته جالیز

الف – شیمیایی

با بررسی تأثیر چند آفت کش شته کش شامل د.د. واپ (۵/۱ در هزار) پریمور (۰/۵ در هزار)، کرنتون (۱ در هزار) و مالاتیون (۲ در هزار) علیه این شته نتیجه گرفتند که حشره کشهای کرنتون و پریمور بیش از د.د. واپ و مالاتیون روی شته مذکور مؤتر طرفی از دوره کارنس قابل قبولی برخوردارند.

اثر ترکیب شیمیایی از جمله ایمیداکلوپراید به میزان ۲۵۰ میلی لیتر در هکتار، پی به مقدار یک کیلوگرم در هکتار، اونکل با دو دز، یکی ۱ و دیگری ۵/۱ لیتر در هکتار، قارچ ناتورالیس – ال ۷۵۰ سی سی در هکتار و آفت کش متاسیستوکس یک لیتر در هکتار را همراه با شاهد مورد ارزیابی قرار دادند.

بر اساس نتایج بررسی انه ۳ ایمیداکلوپراید و پی متروزین بیشترین درصد تأثیر را ۷ روز بعد از سمپاشی داشته و هم اونکل به میزان ۱/۵ لیتر در هکتار در گروه اول قرار داشته اند. در بین آفت کش های مذکور غیر از ایمیداکلوپراید و پی متروزین، بقیه روی دشمنان طبیعی از جمله کفشدوزک ها و بالتوری ها انر سوء داشته اند.

بر این مبنا آنها آفت کش های جدیدی نظیر کنفیدور و پی متروزین را به عنوان آفت کش های جایگزین برای منطقه معرفی کرده اند.

ب- تلفیقی

روش تلفیقی مناسبترین روش برای کنترل این آفت است. با تلفیق آفت کش هیتنفوس (هوستاکوئیک) و بالتوری سبز می توان کنترل قابل قبولی روی جمعیت آفت ایجاد نمود.